Meten is weten
De arbeidsmarkt verandert in rap tempo. Een baan voor het leven bij hetzelfde bedrijf komt nauwelijks meer voor. “De werknemer van nu moet flexibel zijn en mee bewegen met de markt. In de zorg bijvoorbeeld zie je dat nu heel veel gebeuren”, zegt Hemmen. “Door fusies of bezuinigingen komen mensen op een functie terecht waarvoor ze niet de juiste diploma's blijken te hebben. Of de functie zelf is door de jaren zo veranderd dat er van de werknemer andere competenties worden gevraagd. Vanuit de organisatie wordt dan vaak een bij- of omscholingstraject opgelegd. Die aanpak is volledig achterhaald”, vindt Hemmen.

“Opleidingsinstanties die de bijscholing moeten verzorgen gaan uit van wat mensen niet kunnen, de papieren die ontbreken, maar laten we het eens omdraaien en kijken naar wat mensen al wél kunnen. Organisaties blijken vaak geen idee te hebben van wat ze in huis hebben. De werknemer doet zijn werk maar wat deze mensen in hun eigen tijd doen, daar zijn werkgevers niet van op de hoogte. Veel werknemers in de zorg doen naast hun werk ook nog vrijwilligerswerk of ze zijn mantelzorger, daar bouwen ze ook veel ervaring mee op. Zeker de groep 55+ heeft zo veel werk- én levenservaring. Ons idee is om die ervaringen te meten en dan pas gaan we kijken of aanvullende scholing nodig is.”

Dit meten en inzichtelijk maken van wat een werknemer aan ervaring in huis heeft gebeurt met het e-Portfolio. Het e-Portfolio is meer dan het traditionele cv. Geen statisch document met een opsomming van diploma's maar een digitale, multimediale omgeving waarin naast officiële bewijsstukken ook ruimte is voor talenten, ervaringen, ambities, voorkeuren, aanbevelingen en leerresultaten. Het e-Portfolio volgt de werknemer gedurende zijn hele loopbaan met, indien gewenst, periodieke metingen. Zo wordt opgedane werkervaring zichtbaar en concreet vertaald naar arbeidsmarktwaarde.

Leven Lang Leren
Vooral bij de werkgevers is nog wel een cultuuromslag nodig, denkt Hemmen. “Het HR-beleid van veel bedrijven in Nederland is sterk gericht op controle houden. Ze investeren in systemen die gebonden zijn aan het bedrijf. Op de arbeidsmarkt wordt zelfloopbaanmaangement echter steeds belangrijker. De werkgevers creëren arbeid maar de werknemers zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen loopbaan. Dat vraagt van een werkgever juist een meer coachende rol dan controle. Daarom vinden wij het belangrijk dat het e-Portfolio van een werknemer uitwisselbaar is. De werknemer is eigenaar van zijn e-Portfolio en neemt deze mee naar elke volgende stap in zijn loopbaan. Het is een teken van goed werkgeversschap om die investering aan de werknemer mee te geven. Werkgevers moeten juist trots zijn op de rol die zij spelen in de ontwikkeling van een werknemer.”

Naast uitwisselbaarheid vinden Hemmen en Duitshof het ook erg belangrijk dat het zogeheten Leven Lang Leren geborgd wordt. De Onderwijsraad, het onafhankelijke adviesorgaan voor de regering op het gebied van onderwijs, stelt dat burgers om mee te draaien in onze kenniseconomie niet alleen goed opgeleid moeten zijn maar hun kennis en vaardigheden ook moeten blijven ontwikkelen. Daarom wil de Onderwijsraad het leren in alle levensfasen stimuleren. Hemmen en Duitshof vinden dat het Leven Lang Leren-concept veel breder getrokken kan worden dan de onderwijsmarkt. “Al vanaf je geboorte maak je zoveel ontwikkelingen door dat je in principe al op de basisschool zou kunnen beginnen met een portfolio,” zegt Hemmen. “Op het moment dat je dan start op de arbeidsmarkt en je hele levensloopbaan zit in een dossier, kun je sneller schakelen op de arbeidsmarkt en scholingsmarkt. Bovendien, als kinderen zelf hun ontwikkeling bijhouden, worden zij zich bewuster van hun eigen vaardigheden en talenten. Docenten zouden daarin ook bewuste sturing kunnen bieden opdat het voor kinderen makkelijker wordt een studieroute uit te stippelen.”

Arbeidsmarktrelevant kwalificeren
Hemmen en Duitshof delen hun opvattingen over arbeidsmarktrelevant opleiden en kwalificeren van werknemers ook graag met werkgevers en onderwijsinstellingen tijdens workshops en voorlichtingsdagen. “Het is zo jammer om alleen te investeren in allerlei (psychologische) testen en cursussen,” zegt Hemmen, “vaak hebben mensen formeel en informeel al veel meer geleerd dan ze zelf nog weten. Met een e-portfolio wordt eerst een overzicht gecreëerd door de persoon zelf. Dat geeft direct inzicht in wat de mogelijkheden zijn op basis van wat iemand tot dusver heeft gedaan. Dat geeft beter richting aan dan een zoveelste test.”

Arbeidsmarktrelevant opleiden en kwalificeren is volgens Hemmen en Duitshof het antwoord op de problemen waar het beroepsonderwijs en het regionale bedrijfsleven nu nog vaak tegenaan lopen. Bestaande opleidingstrajecten in het beroepsonderwijs zijn vooral gericht op het behalen van een diploma voor volledige opleidingen. Als het diploma, om wat voor reden dan ook, niet behaald kan worden, kan de leerling niet aantonen over welke kwalificaties hij wel beschikt. Werkgevers hebben  daarnaast moeite met het vullen van vacatures omdat de functie-eisen niet overeenkomen met de beschikbare kwalificaties van kandidaten. De werkwijze, met bijbehorende instrumenten als het e-portfolio, van Hemmen en Duitshof houdt rekening met de specifieke mogelijkheden van de werknemer of leerling en de arbeidsmarkt. Deze werkwijze kan bovendien voor verschillende doelgroepen ingezet worden. Er wordt gebruik gemaakt van de kwalificatiedossiers uit het beroepsonderwijs en het traject van werving, selectie en uitplaatsing naar duurzame arbeid is onderdeel van de methodiek.

Werknemers en leerlingen zijn inde visie van Hemmen en Duitshof zelf verantwoordelijk voor de eigen (levens-)loopbaan. “Maar dit dient wel gestuurd en gefaciliteerd te worden,” voegt Hemmen toe. “Stop met bedrijfsgebonden systemen opzetten en geef een ieder zijn eigen e-portfolio, die uitwisselbaar is, zodat het Leven Lang Leren gegarandeerd wordt. In een ketensamenwerking is dit altijd een win-win situatie voor alle partijen. Door bewust alle werkervaring bij elkaar te brengen groeit niet alleen het verantwoordelijkheidsgevoel van mensen voor hun eigen werk en inzetbaarheid maar ook de trots op hun eigen kunnen,” besluit Hemmen.

© Nationale Onderwijsgids

Voor onderwijsprofessionals geven Anneke Hemmen en Marianne Duitshof binnenkort een workshop e-Portfoliomanagement. Tijdens deze 4-uur break staat de vraag centraal hoe leerlingen beter kunnen worden toegerust voor de arbeidsmarkt. Arbeidsmarktrelevant opleiden en kwalificeren geeft richting aan het ontwikkelen van talent bij leerlingen en geeft daarmee antwoord op vragen waar onderwijs en regionaal bedrijfsleven voor gesteld worden.

De workshopmiddag vindt plaats op donderdag 28 november in het pand van DAAD Architecten, Paltz 21 in Beilen. De middag duurt van 15.30 uur tot 18.00 uur. Aanmelden kan via info@e-portfoliomanagement.nl